Inwestycje to przede wszystkim aktywa finansowe, nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne, które służą osiągnięciu korzyści ekonomicznych przez jednostkę. W jakich sytuacjach zachodzi trwała utrata ich wartości i jak należy dokonać odpisu aktualizującego podpowiada Monika Borczyńska, Junior Manager w Dziale Audytu Baker Tilly Poland.

Monika Borczyńska, Junior Manager w Dziale Audytu Baker Tilly Poland

Wartość nieruchomości inwestycyjnych można określić stosując, tak jak w wypadku środków trwałych, wycenę według cen nabycia lub kosztów wytworzenia, pomniejszoną o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe oraz o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Alternatywą jest wycena według ceny rynkowej bądź inaczej określonej wartości godziwej. Decyzja co do metody wyceny należy do właściciela aktywów.

Spośród nieco innych metod wybierać można w przypadku udziałów zaliczanych do inwestycji długoterminowych. Jednostka może wyceniać je według ceny nabycia pomniejszonej o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości, według wartości godziwej albo skorygowanej ceny nabycia.

Po co aktualizacja wartości inwestycji?

Aktualizacja do realnej wysokości wartości bilansowej inwestycji służy zapewnieniu rzetelnego i wiernego obrazu jednostki oraz wyniku finansowego prezentowanego w księgach rachunkowych i w sprawozdaniu finansowym. Chroni również przed wykazywaniem w bilansie inwestycji w zawyżonej wartości. Związana z aktualizacją konieczność weryfikowania zdolności aktywów do przynoszenia jednostce w przyszłości korzyści ekonomicznych, uzasadnia stosowanie przez jednostki rozwiązań i wskazówek opisanych w Krajowym Standardzie Rachunkowości numer 2 „Utrata wartości aktywów”.
Należy przede wszystkim pamiętać, że określenie wartości składników aktywów powinno następować z zachowaniem zasady ostrożności. Nakazuje ona aktualizację wyceny aktywów wykazywanej w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym, do wartości możliwej do odzyskania. Szczególnie, jeśli jest ona niższa od wykazywanej w dniu bilansowym wyceny danego składnika. Oznacza to konieczność uwzględniania przesłanek, które mogłyby mieć wpływ na trwałą utratę wartości aktywów.

Kiedy utrata jest trwała

Trwała utrata wartości zachodzi, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowana przez jednostkę inwestycja nie przyniesie w przyszłości (w znaczącej części lub w całości) przewidywanych korzyści ekonomicznych. Taki stan rzeczy uzasadnia dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzającego wartość składnika inwestycji wynikającą z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku - do ustalonej w inny sposób wartości godziwej.

Za cenę sprzedaży netto składnika inwestycji przyjmuje się możliwą do uzyskania na dzień bilansowy cenę jego sprzedaży, bez podatku od towarów i usług, pomniejszoną o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia oraz koszty związane z przystosowaniem składnika aktywów do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży.

Uwaga: Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny sprzedaży netto danego składnika aktywów, należy w inny sposób określić jego wartość godziwą na dzień bilansowy.

Pamiętajmy, że za wartość godziwą przyjmuje się kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami.

Odpis z tytułu trwałej utraty nieruchomości inwestycyjnych ujmujemy w korespondencji z pozostałymi kosztami operacyjnymi. Odpisu z tytułu trwałej utraty wartości aktywów finansowych dokonujemy natomiast w korespondencji z kosztami finansowymi.

W kolejnych okresach sprawozdawczych, po przeprowadzeniu procedury aktualizacji wyceny inwestycji, zasadne może okazać się podwyższenie lub odwrócenie odpisu aktualizującego wycenę aktywów dokonanego uprzednio w toku wyceny bilansowej. Każdorazowe przeprowadzenie procedury aktualizacji wyceny inwestycji i odwrócenie odpisu aktualizującego ich wycenę, w tym przeprowadzonych ocen, szacunków i obliczeń, wymaga odpowiedniego udokumentowania w księgach rachunkowych oraz ujawnienia danych dotyczących utraty wartości aktywów.

Odwrócenia częściowego lub całkowitego odpisu z tytułu trwałej utraty nieruchomości inwestycyjnych dokonujemy w korespondencji z pozostałymi przychodami operacyjnymi. Jeżeli dochodzi do odwrócenia odpisu z tytułu trwałej utraty wartości aktywów finansowych, ujmujemy je w korespondencji z przychodami finansowymi.