Około 60% osób żyjących w krajach rozwiniętych cierpi na bóle kręgosłupa. Jest to jeden z najczęstszych powodów wizyt w gabinetach lekarskich. Schorzeniami kręgosłupa uzasadniana jest ponad połowa wniosków o rentę, i co trzecie zwolnienie lekarskie w Polsce.

Nie można w sposób jednoznaczny określić, co jest bezpośrednią przyczyną bóli kręgosłupa. Problem jest bowiem bardzo złożony. Prawie 90% polskiego społeczeństwa choć raz w życiu cierpiało na dolegliwości tej części ciała. Coraz częściej problem ten dotyczy osób młodych. Główną przyczyną jest przede wszystkim współczesny styl życia, gdzie większość czasu spędza się w pracy, w tym ponad 8 godzin dziennie w pozycji siedzącej. Lekarze zgodnie twierdzą, iż jednym z głównych powodów bólów i schorzeń kręgosłupa jest nieprawidłowa postawa w miejscu pracy.

Źródła naukowe opisują, że w czasie siedzenia obciążenia działające na krążek międzykręgowy (140 kg) znacznie przewyższają siły działające podczas stania (100 kg), a tym bardziej w czasie leżenia (25kg). Bardzo ważne jest też dopasowane i wygodne stanowisko pracy.

Ergonomia miejsca pracy i wypoczynku powinna być jednym z głównych elementów pierwotnej i wtórnej profilaktyki dolegliwości kręgosłupa - mówią specjaliści z Kliniki Rehabilitacji Kręgosłupa i Narządu Ruchu Nowy Dwór, ośrodka, który od lat pomaga pacjentom poprawić kondycję kręgosłupa.

Często jednak przyczyną dolegliwości jest pozostawanie w jednej pozycji w zbyt długim czasie, co zdarza się w prawie każdym biurze. Tymczasem prawidłowa organizacja i wyposażenie stanowiska pracy jest podstawowym obowiązkiem pracodawcy.

W ostatnim czasie nasi klienci coraz większa uwagę przywiązują do ergonomicznych cech mebli przeznaczonych do miejsca pracy. Zwracają uwagę na dopasowanie krzesła, biurka, czy stołu konferencyjnego do indywidualnych cech użytkownika, np. wzrostu. – mówi Piotr Harwas z SOLO Meble, firmy zajmującej się produkcją ekskluzywnych mebli biurowych.

Siedząc przed komputerem trzeba przybrać pozycję możliwie jak najbardziej swobodną i naturalną.

Stopy powinny być płasko położone na podłodze, plecy wyprostowane, oparte o krzesło, przedramiona wsparte na podłokietnikach, a nadgarstki - na pulpicie. Głowa powinna być trzymana prosto. Bardzo ważne jest aby kontrolować swoje nawyki, takie jak na przykład podkładanie kończyny dolnej pod pośladki.

Skręcenie miednicy, jakie ma wtedy miejsce, może sprzyjać bocznym skrzywieniom kręgosłupa. Dla utrzymania takiej postawy bardzo ważne jest odpowiednie dopasowanie mebli.

Zgodnie z istniejącymi normami, określającymi właściwe, bezpieczne wymiary mebli biurowych:

- blat pod klawiaturą powinien znajdować się na wysokości ok. 60 - 75 cm
- blat pod monitor powinien być umieszczony na wysokości 70 - 90 cm, przy czym różnica między blatem klawiatury i monitora nie powinna być mniejsza niż 10 cm

Wysokość blatu pod monitor, blatu pod klawiaturę oraz wysokość siedziska powinna pozwalać na obserwację monitora pod kątem 20-50 stopni, a podczas pisania na klawiaturze - zachowanie przynajmniej kąta prostego między ramieniem a przedramieniem. 

Niezmiernie istotny jest również wybór odpowiedniego krzesła

Najbezpieczniejsze dla naszego kręgosłupa są fotele obrotowe z regulowaną wysokością siedzenia. Ich oparcie powinno być wymodelowane na kształt litery S i nachylone do siedzenia pod kątem 120 stopni. Zapewnia to prawidłowe podtrzymywanie dolnej części pleców podczas długich godzin spędzanych w biurze.

Krzesło powinno być również zaopatrzone w podparcia na przedramiona, dzięki którym można odciążyć górną część kręgosłupa. Wskazane są fotele z wysokim oparciem – można oprzeć o nie głowę, odciążając mięśnie szyi – podkreśla Piotr Harwas.

Przy wyborze krzesła obrotowego powinniśmy również zwrócić uwagę na użyty w nim system pochylania oparcia. Na rynku pojawiają się produkty z systemem dynamicznym Synchro, które automatycznie dopasowują pozycję fotela do naszych ruchów, oraz systemy statyczne CPT i Permanent Contact. Systemy te umożliwiają ustawienie oparcia pod odpowiednim kątem jednak nie reagują na zmianę pozycji podczas pracy. Istotne jest, aby wraz z pochylaniem oparcia nie podnosiło się siedzisko, ponieważ powoduje to ucisk na podudzie w efekcie którego ograniczony jest przepływ krwi.

Na mapie Polski pojawia się coraz więcej ośrodków, w których można na przykład podczas wakacji zadbać o nadwyrężony w pracy kręgosłup. Jednym z takich miejsc jest założona w styczniu 2007 r. Klinika Rehabilitacji Kręgosłupa i Narządu Ruchu k. Skierniewic, położona w centrum Parku Bolimowskiego. Tu zespół lekarzy i rehabilitantów prowadzi specjalistyczne programy, których celem jest klasyfikowanie, leczenie i zapobieganie powstawaniu schorzeń kręgosłupa i narządu ruchu. Takie placówki są przygotowane do tego, aby pomóc pacjentom, którzy nadwyrężyli sobie kręgosłup w miejscu pracy.

Diagnozowanie chorób kręgosłupa wymaga dużych umiejętności medycznych. Do objawów można zaliczyć bóle głowy (również migrenowe), bóle części kręgosłupa, bóle promieniujące do kończyn, zawroty głowy, wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych, ograniczoną ruchomość kręgosłupa włącznie ze sztywnością np. poranną, zaburzenia czucia kończyn włącznie z brakiem czucia, występujące osłabienie poszczególnych mięśni włącznie z niedowładami. Występowanie tych objawów klinicznych powinno być sygnałem wskazującym na konieczność bardziej wnikliwej diagnozy kręgosłupa. Często jednak pierwsze objawy są lekceważone i pomijane przez chorego. Czasami osoba przyzwyczaja się na tyle do permanentnie występujących dolegliwości, że przestaje zwracać na nie uwagę. Taki stan rzeczy odwleka moment rozpoczęcia leczenia.

Niezwykle istotną kwestią w codziennej profilaktyce są ćwiczenia, które pomagają łagodzić dolegliwości. Dużą część z nich można wykonywać przebywając w pracy.

Korzystnym może być siadanie na odwróconym krześle, co wymusza utrzymanie pionowej pozycji kręgosłupa, a jednocześnie odciąża, opartą na krześle, klatkę piersiową.  Jeśli praca albo tryb dnia wymusza długie pozostawanie w pozycji siedzącej warto również próbować tzw. dynamicznego siedzenia. Polega ono na częstym zmienianiu pozycji, zmienianiu punktów obciążanych, napinaniu podczas siedzenia różnych partii mięśni (pośladków, ud, łydek). 

W poważnych przypadkach niezbędna może okazać się rehabilitacja. Przed jej rozpoczęciem potrzebne jest dokładne określenie kondycji pacjenta. Stan chorego, zaawansowanie zmian, wynik badania ortopedycznego i testów funkcjonalnych sugeruje, na czym należy się skupić podczas zabiegów rehabilitacyjnych. Już sam wygląd sylwetki pacjenta, zachowanie się podczas wchodzenia na salę ćwiczeń, sposób radzenia sobie ze zdejmowaniem obuwia i odzieży wskazuje na możliwości pacjenta i kierunek rehabilitacji.

Trudno o jedną prostą i uniwersalną „receptę”, pozwalającą wyleczyć bóle kręgosłupa. Każdy pacjent jest inny, ma odmienne dolegliwości i potrzeby. Ważne, aby rehabilitacja stanowiła indywidualny program terapeutyczny. Dbałość o odpowiednią postawę podczas pracy w połączeniu z odpowiednimi ćwiczeniami i aktywnością fizyczną sprzyja utrzymaniu kręgosłupa w zdrowiu i opóźnia fizjologiczne procesy związane z chorobami narządu ruchu.