Black Friday, zwany też Czarnym Piątkiem, zagościł na stałe w kalendarzach łowców zakupowych. Swoje korzenie ma w Stanach Zjednoczonych, gdzie koniec listopada od lat wiąże się z okresem masowych obniżek cen zarówno w sklepach stacjonarnych, jak i internetowych. W ostatnich latach dodatkową zachętą dla konsumentów jest też system kupowania rzeczy, za które płaci się później - Buy now, pay later (BNPL), zyskujący z roku na rok większe uznanie. Ostatnio stał on się tak popularny, że aż 69% klientów BNPL rezygnuje z zakupów w e-sklepie, który nie oferuje płatności odroczonych^[1]. Jednak nie każdy konsument zdaje sobie sprawę z konsekwencji, jakie mogą nieść płatności odroczone i że ta opcja to tak naprawdę nic innego jak zaciągnięcie kredytu.

Zamów teraz zapłać później

Krajowy Rejestr Długów podaje, że już co 9. klient sklepu internetowego kupuje przedmioty za pomocą opcji buy now, pay later^[2]. Z perspektywy firm oraz banków jest to zaciągnięcie kredytu, który w końcu trzeba spłacić, zwykle w ciągu miesiąca od dokonania zakupu.

- System odroczonych płatności to wciąż nowa i – jak na polski rynek – nadal nietypowa, ale zyskująca na popularności, forma zakupów online, która umożliwia klientom sklepów internetowych zakupy w sieci. Dzięki niej można nabywać produkty i opłacać je nawet po 30 dniach, bez dodatkowych opłat. Kupujący mają możliwość sprawdzenia towaru i podjęcia decyzji, czy chcą je zatrzymać, zanim opłacą zamówienie – mówi Joanna Bolek, ekspert ZFPF, Lendi.

Na ilość kredytów ratalnych wpływa popularność BNPL

- Biuro Informacji Kredytowej podaje, że płatności odroczone, jak przyjęło się nazywać je w Polsce, to domena sklepów internetowych i trend, który stopniowo rośnie w siłę. Co więcej, nabywanie towarów w ten sposób wpływa na naszą zdolność kredytową, a zjawisko to może przyjąć zarówno pozytywną, jak i negatywną formę. Pozytywną, ponieważ możemy budować historię kredytową. Jeżeli jednak nie będziemy płacić na czas, nasza zdolność kredytowa ulegnie pogorszeniu – tłumaczy Leszek Zięba, ekspert ZFPF, mFinanse.

Opierając się o swoje raporty, BIK informuje, że w 2022 roku wśród wszystkich kredytów ratalnych aż ⅓ stanowiły płatności BNPL^[3]. Szacuje się, że z tej opcji regularnie korzysta 15% klientów kupujących online, a liczba zainteresowanych metodą odroczonych płatności stale rośnie. Dlatego też przewiduje się, że w 2024 roku nastąpi dalszy wzrost.

Nie rezygnujemy ze świąt i Czarnego Piątku

Co piąty Polak deklaruje, że żyje ponad stan, przekraczając swój miesięczny budżet o średnio 456 zł – wynika z raportu Intrum European Consumer Payment Report 2023^[4]. Zwiększa się też liczba osób, które nie posiadają żadnych oszczędności (27%), a 64% konsumentów ma mniej pieniędzy niż rok temu.

Wzrosty słupków i procentów analiz rynkowych Biura Informacji Kredytowej mówią nam o tym, że coraz więcej osób decyduje się na wzięcie kredytu lub zakupu na raty. To samo źródło wskazuje, że liczba kredytów ratalnych i gotówkowych wzrosła o kolejno o 26% i 13% (względem września 2022 roku). Co więcej, wskaźniki BIK-u jasno pokazują, że nie zamierzamy rezygnować z przyjemności. Eksperci prognozują, że w okolicy świąt i zbliżającego się Czarnego Piątku wrośnie liczba kredytów ratalnych, które w pewnym stopniu zaciągane są na zakup sprzętu RTV lub AGD czy też prezentów świątecznych.

Ile wydajemy na prezenty i organizacje świąt Bożego Narodzenia?

- W ubiegłym roku Polacy deklarowali, że na święta Bożego Narodzenia przeznaczą średnio 1100 zł. Sądząc po bieżącej sytuacji rynkowej, nie możemy się spodziewać, że święta będą bogatsze, choć z pewnością lepsze niż te w czasach pandemii. Z jednej strony analizy rynkowe pokazują, że liczba osób decydujących się na kredyt wciąż rośnie, z drugiej – trudna sytuacja gospodarcza, wciąż odczuwana inflacja i wysoki w porównaniu do minionych lat poziom stóp procentowych, sprawiają, że spłacanie zaciągniętych rat stanowi spore obciążenie dla domowych budżetów. Dlatego wiele wskazuje, że święta będą jednak pod względem wydatków bardziej racjonalne niż bizantyjskie – tłumaczy Joanna Bolek, ekspert ZFPF, Lendi.

Polacy nie chcą rezygnować z przyjemności, dlatego zaciągają kredyty, których wzrost notuje Biuro Informacji Kredytowej. Ich liczba zaczyna się zwiększać już jesienią, kiedy na horyzoncie widać Czarny Piątek, lecz prawdziwy wzrost może nastąpić 24 i 27 listopada. To dni, w których wielu Polaków liczy na okazję podczas tegorocznego Black Friday i Cyber Monday

^[1] Raport „Płatności odroczone w Polsce 2023” przygotowany przez PayPo
^[2] https://twitter.com/KRD_pl

^[3] https://media.bik.pl/informacje-prasowe/793895/stanowisko-sgh-i-bik-w-sprawie-rozwaznego-i-odpowiedzialnego-korzystania-z-opcji-kup-teraz-zaplac-pozniej

^[4] Intrum - European Consumer Payment Report 2023 – Polska